TÜRKMENİSTAN
Türkmenistan Cumhuriyeti Ankara Büyükelçiliği
Adres: Koza Sokak No : 28 06700Gaziosmanpaşa / Ankara / TÜRKİYE
Telefon: +90 312 441 71 22 - 23-24
Faks: +90 312 441 71 25
E-mail: tmankara@yahoo.com
Türkmenistan Cumhuriyeti İstanbul Başkonsolosluğu
Adres: Gazi Evrenos cadd. Baharistan Sokak No : 13 Yeşilköy – Bakırköy - İstanbul/ TÜRKİYE
Telefon: +90 212 662 02 21 - 22
Faks: +90 212 662 02 24
E-mail: stambultmcons@gmail.com
Türkmenistan Cumhuriyeti İzmir Fahri konsolosluğu(Bay Necdet GÖKTEPE)
Adres: Cumhuriyet Bulvarı No : 77 Kat:3 Konak - İzmir / TÜRKİYE
Telefon: +90 232 425 90 10
Faks: +90 232 425 90 19
Türkmenistan İzmir Fahri Konsolosluğu’nun Görevleri
Türkmenistan İzmir Fahri Konsolosluğu, resmi bir kurum olmasının yanı sıra diplomatik yetki sahibi değildir. Türkiyede Türkmenistanın menfaatlerini koruyan ve ilerleten, çeşitli resmi süreçleri idame ettiren yarı resmi bir kurumdur. Türkmenistan İzmir Fahri Konsolosluğu’nun görevleri bazı antlaşmalar ve nizamnamelerle tasarlanmıştır. Türkmenistan İzmir Fahri Konsolosluğu’nun en genel amacı ise, Türkiye devleti içerisindeki ticari menfaatlerini korumak, geliştirmek, pasaport yenileme işlemleri, tıbbi, kanuni, eğitim alanında yardım sağlama, ulaşım bulundukları ülkelerin otoriteleri ile iletişim kurma, yurt dışında ölüm, doğum, ayrılık ve dünyevi olaylarla ilgili olmaktır.
Türkmenistan İzmir Fahri Konsolosluğu Görev Alanı
İzmir, Aydın, Denizli, Çanakkale, Balıkesir, Kütahya, Muğla, Manisa, Uşak illerinde yaşayan Türkiye Cumhuriyeti vatandaşları, Türkmenistan ile ilgili işlemlerini Türkmenistan İzmir Fahri Konsolosluğu’nda yapabilirler.
Türkmenistan İzmir Fahri Konsolosluğu Tatil Günleri
Türkmenistan Konsoloslukları ve Türkiye Temsilcilikleri, Türkmenistan resmi tatillerinin yanı sıra Türkiye resmi tatilleri olan günlerde de hizmet vermemektedir.
Yeni Yıl 1 Ocak
Şehitleri ve Ataları Anma Günü 12 Ocak
Bayrak Bayramı 19 Şubat
Kadınlar Günü 8 Mart
Nevruz Bayramı 21 Mart
Askerler Bayramı, Zafer Bayramı 9 Mayıs
Aşkabat Depreminde Ölenleri Anma Günü 6 Ekim
Bağımsızlık Bayramı 27-28 Ekim
Tarafsızlık Bayramı 12 Aralık
BORDO (Normal) YEŞİL (Hususi) GRİ (Hizmet) ve SİYAH (Diplomatik) tüm T.C pasaportlarına vize uygulanmaktadır.!!
Lütfen Pasaportunuzun 2. sayfasındaki hamilinin imzası bölümünün imzalı ve pasaport temdit süresinin seyahatin bitiş tarihinden itibaren en az 6 ay olmasına dikkat ediniz
Vize başvuru formları Türkçe ve İngilizce olarak hazırlanmış olup eksiksiz olarak - okunaklı ve büyük harflerle doldurulmalı; mutlaka pasaport sahibi tarafından imzalanmalıdır.
Münferit olarak Turistik vize başvuruları Konsolosluğa şahsen yapılmaktadır.!!
Türkmenistan Başkonsolosluğu tüm vize müracaatlarını Pazartesi, Çarşamba, ve Cuma günleri 10.00 - 12.30 saatleri arasında kabul etmekte ve başvurular maksimum 7 günde sonuçlanmaktadır. Konsolosluk salı ve perşembe günleri işlem yapmamaktadır. Türkmenistan Başkonsolosluğunda Expres vize uygulaması yoktur.
Türkmenistan vizesi almak için yapılması gereken işlemler;
Ticari vize alarak Türkmenistan'a seyahat etmek isteyen yolcular için mutlaka Türkmenistan'da kendilerini davet edecek olan kişi yada şirketlerden davetiye gelmesi gerekmektedir. 2 türlü Davetiye kabul edilmektedir.
Türkmenistan 'daki Ticaret Odasından Onaylı ve ORJİNAL olabilir.
Davet eden Şirket Antetli kağıdına yazılan Kaşeli--İmzalı orjinal davetiye de kabul edilmektedir.
Türkmenistan konum olarak Orta Asyada, Hazar Denizin doğusundadır. Orta Asya ülkelerinden olan Türkmenistan güneyden İran, batıdan Hazar denizi, kuzeyden Kazakistan, kuzeydoğudan Özbekistan, güneydoğudan Afganistan'la çevrilidir. En yüksek yerleri Kugintau Dağı (3319 m.) ve Kopet Dağı (2942 m.)'dır. Hazar Denizi'nin hemen yanıbaşında yer alan ve tuz yönünden zengin olan Karaboğaz Gölü, Türkmenistan toprakları içinde yer alır. Türkmenistan akarsu yönünden fakirdir. Atrek ırmağının bir bölümü Türkmenistan'ın içinde yer almaktadır. Tecen ve Murgap adlı akarsuları Karakum çölü içinde kaybolmaktadır. Amu Derya ırmağının çok az bir kısmı Türkmenistan sınırları içinde yer alır. Bunun dışında önemli bir akarsuyu yoktur. Ancak su ihtiyacının karşılanması için 900 km uzunluğundaki Karakum kanalı yapılmıştır. Bu kanal güneydedir. Topraklarının beşte dördünü Karakum çölü kaplamaktadır. Güney kısmında Kopet dağ kütlesi ve yaylalar yer alır. Topraklarının % 3.5'i tarım alanı, % 17'si otlak, kalanı ya kısmen otlak olarak kullanılabilen çöl veya tamamen çöldür. Türkmenistan'a kurak ve sıcak bir iklim hakimdir. Yaz aylarında sıcaklık bazen 50 dereceye kadar çıkar. Kış aylarında ise bazen -25 dereceye kadar düştüğü olur.
Şehirler
Etnik Yapı
Yerli halk olan Türkmenler nüfusun %98'ini oluştururlar. Dilleri Azeri Türkçesine ve Türkiye Türkçesine çok benzer. %2'si Rus ve diğer etnik unsurlar oluşturuyor. Rusların sayısı 100.000 'in altındadır.
Tarihi
Türkmenler, altıncı yüzyıldan itibaren Göktürklerin idaresinde toplanan Türk kabilelerinden bir kısmı gibi kendi aralarında birlik kurarak Tula-Selenga ırmakları bölgesinde Dokuz-Oğuz kağanlığını meydana getirdiler. Göktürk kağanlığının; Kutluğ tarafından 682'de ikinci defa kurulmasından sonra Göktürkler hakimiyetlerini kabul etmeyen Türkmenler üzerine yürüdüler. Tula Irmağı kıyısında yapılan savaşta Türkmenler yenildiler. Fakat, Göktürklerin hakimiyetini kabul etmediler. İlteriş Kağan, Türkmenler üzerine birçok sefer daha düzenledi ve Baz Kağanı öldürdü. Türkmenlerin merkezi Ötüken ve çevresini ele geçirdi. Bu yenilgi karşısında İlteriş Kağan'ın hakimiyetini kabul etmek mecburiyetinde kalan Türkmenler, Göktürklerin Kırgız Seferine katıldılar. Daha sonra Göktürklere isyan eden Türkmenler birçok savaşta mağlup olunca Çin taraflarına göç ettiler. Bir müddet sonra yurtlarına döndüler. Uygurlara yardım ederek Göktürklerin yıkılmasını sağladılar. Türkmenler, Uygur Devletinin dayandığı başlıca boylardan biri oldu. Fakat zaman zaman Uygurlara karşı da isyan etmekten geri durmadılar. Uygurların yıkılmasından sonra batıya göç ederek Sir Derya (Seyhun) kıyılarına ve onun kuzeyindeki bozkırlara yerleştiler.
Türkmenler onuncu asırdan itibaren göçebe hayatı yanında yerleşik bir hayat sürmeye de başladılar. Bu asrın başlarında Oğuzlar, Maveraünnehr çevresine yerleşip Yabgu denilen hükümdarların idare ettiği bir devlet kurdular. Türkmenlerin bu sırada başşehirleri Sir Derya kıyısındaki Yeni Kent idi. Yabgu Devleti zamanında Türkmenler Üçok ve Bozok diye ikiye ayrıldılar.
Onuncu asrın sonlarında İslam dinini kabul ederek iyice güçlenen Türkmenler, komşuları Peçenekler ve Hazarlarla savaşarak onları yendiler. İslam dinini kabul eden ve Selçuklu hakimiyetine giren Türkmenler, Oğuz Yabgu Devleti hükümdarının kendilerine kötülük yapacağından çekinerek, İslam diyarı olan Horasan'a göç ettiler. Maveraünnehr'de kalan diğer Türkmen boyları da Kıpçakların hücum ve baskıları neticesinde dağıldılar ve Türkmen Devleti yıkılmış oldu. Yerlerinde kalan Oğuzlar ise Karacuk Dağları bölgesinde, Mankışlak'ta ve Sir Derya Nehri kıyılarında yerleştiler. Daha sonra Karahıtayların ve Karlukların baskısı neticesinde Selçuklulara tabi oldular.
Türkmenlerin birçoğu Selçuklular devrinde yerleşik hayata geçtiler. On birinci yüzyılın ikinci yarısından itibaren akın akın İran, Irak, Anadolu ve Suriye'ye doğru yayıldılar. Gittikleri yerlerde doğruluğun, adaletin, ilmin ve medeniyetin müdafiliğini yaptılar. İnsanlara hizmet etmek, ilmin ve medeniyetin yayılmasını sağlamak için pek çok cami, medrese, kervansaray, hamam ve köprüler yaptırdılar.
Mankışlak ve Sir Derya Nehri kıyılarında kalan Türkmenler o havalinin askeri istila yolları üzerinde olmamasından, on yedinci asrın ortalarına kadar daha rahat ve müstakil bir hayat yaşadılar. Fakat 1639 ve 1700 yıllarında, bilhassa Kazaklara indirdikleri darbeyle Orta Asya'nın Rus istilasına açılmasına sebep olan Moğol asıllı Kalmukların hücumlarına uğradılar. Mankışlak bölgesinde yaşayan o devir Türkmen boylarının en büyüğü ve kuvvetlisi olan Teke Türkmenleri Kopet Dağı bölgesine çekildiler. Orada diğer Türkmen boylarıyla birleşerek kuvvetlendiler. Bu Türkmen boyları Türkmen-Özbek işbirliğinin ayakta tuttuğu Hive Hanlığına vergiyle bağlandılar. İranda hakimiyeti eline geçiren Afşar Türkmen beylerinden Nadir Şahın Orta Asya hanlıklarını işgal ettiği devrelerde de onun hakimiyetini kabul ettiler.
Nadir Şahtan sonra bir müddet İran ve Hive Hanlığının baskı ve hücumlarına maruz kalan Türkmenler, 1835'ten itibaren Merv bölgesine doğru yayılmaya başladılar. Daha sonra İran ve Hive Hanlıkları tekrar Türkmenlere saldırılara başladılar. Türkmenler 1855'te Hive ordusunu ağır bir mağlubiyete uğratarak, Hive Hanlığı saldırılarından kurtuldular. Ancak, Türkmenistan üzerinde hak iddia eden İran saldırıları onları zor durumda bıraktı. Sulh isteyen Türkmenler karşısında, savaşı kazanacağından emin olan Hasan Mirzan, 30.000 kişilik ordu 33 top ile Türkmen topraklarında ilerlemeye başladı. Bu sırada Türkmenlerin başında bulunan Hurşid Han, diğer Türkmen boylarından yardım istedi ve zaman kazanmak için Karakum Çölüne çekildi. Kuvvetlerini bir araya toplayıp, ikmal yollarını kesen Hurşid Han, İran ordusunu büyük bir mağlubiyete uğrattı. Böylece Türkmenler tam manasıyla istiklallerini kazandılar. Halkının refahı için çalışan Hurşid Han, kurduğu barajlar ve açtırdığı kanallarla Türkmen topraklarını münbit bir hale getirdi.
Ağır mağlubiyetin ardından bir müddet Türkmen topraklarına saldırmayan İran, daha sonraki saldırılarda da başarı elde edemedi. Rusların Orta Asya'ya doğru istilalarını hızlandırdıkları devirde, İranlıların yaptıkları hücumlar Türkmenlere oldukça büyük zarar verdi.
Türkmenlerle Ruslar arasındaki ilk münasebet on dokuzuncu asrın ilk yarısında, Rusların İranlılara karşı kazandıkları başarılar sonunda Hazar Denizindeki Aşura'da bir üs kurmalarından sonra (1846) başlamıştır. Ruslar 1859'da Hazar'ın doğu sahillerinde bir kale kurduktan sonra, Türkmenlere karşı askeri seferler düzenleyerek, pekçok Türkmen yerleşme merkezini tahrip ettiler. Osmanlı-Rus (1877/1878) Harbi üzerine Türkmenler üzerine gönderilen Rus birlikleri Kafkasya'ya çekildi. Osmanlı ordusunun mağlubiyeti, Türkmenler üzerinde çok kötü tesir yaptı. Bazı devlet ileri gelenleri Ruslara teslim olmayı teklif ettiler. Yapılan toplantılar neticesinde Türkmen ileri gelenleri kanlarının son damlasına kadar Ruslarla savaşma kararı aldılar. Ruslar Türkmenistan'ı ele geçirmek için büyük harekat başlattılar. Birçok kaleyi ele geçiren Rus birlikleri Göktepe'de ağır bir mağlubiyete uğradılar. Göktepe'deki bu Türkmen başarısı Rusların o ana kadar Orta-Asya'daki yenilmezlik vasıflarını yıktı.
Ruslar, 1881'de Göztepe'yi ele geçirmek üzere takviye birlik alarak saldırdılar. Uzun süren savaşlar neticesinde Göktepe Rusların eline geçti. Rus kumandanı Skobelev, yayınladığı bir bildiriyle, Türkmenlerden Rus çarının hakimiyetini kabul etmelerini istemişse de bunun cevapsız kalması üzerine, harekata devam ederek Aşkabad'a kadar olan Türkmen topraklarını işgal etti. Ruslar, Aşkabad'dan sonraki ilerlemelerini İngilizlerin baskıları ile durdurdular.
Türkmenistan'daki Rus idaresi ve sömürüsü işgal ettikleri diğer Türk memleketlerinden farklı olmayıp, yalnız daha sıkı bir şekilde denetimleri altında tutmak olmuştur. Toprakların verimli kısımları Türkmenlerin ellerinden alındı. Yirminci asrın başlarında diğer Türk memleketlerinde olduğu gibi Türkmenistan'da da fikri ve siyasi bir uyanış başladı. 1916'da Rus yönetimine karşı başlayan ayaklanmaya Türkmenler etkili bir şekilde katıldılar.
1917 Rus Devrimini takip eden iç savaş neticesinde, savaşı kazanan bolşevikler, bütün Türk illerindeki kurtuluş hareketlerini önledikten sonra Türkmenistan'daki milli ayaklanmayı da bastırdılar. Aşkabad'ın temmuz 1919'da, Krosnovodsk'un da Şubat 1920'de düşmesinin ardından bölgede bolşevikler yönetimi ele geçirdi.
1924'e kadar Türkistan Özerk Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti ismiyle anılan Türkistan, 1924'te yapılan idari değişiklikle Sovyetler Birliğini meydana getiren 15 Cumhuriyetten biri haline getirildi.
Sovyetler Birliğinde başlayan reformlar, Türkmenistan'da da köklü değişikliklere sebep oldu. Ülke yeni bir siyasi ve ekonomik döneme girdi. Türkmenistan, 22 Ekim1991'de bağımsızlığını ilan etti. Aynı sene Bağımsız Devletler Topluluğuna katıldı.
Fiziki Yapı
Türkmenistan topraklarının beşte dördünü Karakum Çölü kaplar. Güneyinde yer alan Kugitang ve Kopet dağları, Pamir, Altay sıradağlarının kollarıdır. Kopet Dağları İran'la olan tabii sınırı da çizer. Ülkenin kuzey doğusunda Küçük (772 m), Büyük Balkan (1880 m) ve Krasnovods (308 m) yaylaları, bulunur. Kugitang Dağlarının en yüksek noktası 3319 metredir.
Ülke coğrafi yapısından anlaşıldığı gibi akarsu yönünden fakirdir. Belli başlı akarsuları Hazar Denizine dökülen Atrek, Karakum Çölünde kaybolan Tecen ile Murgap ve ülkenin kuzey doğusundan bir bölümü geçen Amu Derya'dır. Sulama gayesiyle Cumhuriyette birçok kanal ve gölet inşa edilmiştir. Karakum Çölü boyunca uzanan ve dünyanın en büyük sulama ve taşımacılık kanalı olan Karakum Kanalının yapımı 1950'li senelerden beri devam etmektedir. Günümüzde(1994) 900 km'si, tamamlanan kanalın önümüzdeki yıllarda bitirilmesi planlanmıştır. Kanalın bitmiş hali 1400 km olacaktır.
Dünyanın en büyük gölü olan Hazar Denizinin bir bölümü Türkmenistan sınırları içinde kalır.
İklim
Türkmenistan'da sert bir kara iklimi hakimdir. Sıcaklık gün ve sene içinde büyük farklılıklar gösterir. Yazın nadir olarak 35°C'nin altına düşen sıcaklık, Karakum Çölünde gölgede 50°C'ye kadar yükselir. Kışın sıcaklık bazı bölgelerde -33°C'ye kadar düşer. Türkmenistan çok az yağış alır. İlkbaharda görülen yağışlarda kuzeybatı 80 mm, çöle yakın bölgeler 100-150 mm, güneybatıdaki yaylalar 200-300 mm yağış alır. Mevsim dönemlerinde ülke İran ve Afganistan yönünden esen kum fırtınalarına sahne olur.
Tabii Kaynaklar
Madenler: Türkmenistan yeraltı zenginlikleri bakımından oldukça zengindir. Çeleken yarımadasına Nebit Dağ, Kum Dağ ve Okarem'de petrol ve doğal gaz yatakları vardır. Ayrıca Karakum'da doğalgaz, Gavrdak'ta kükürt, kurşun, Kara Boğaz Gölünde kalium, madeni tuz çıkarılmaktadır. Bunların yanında İyod, brom yatakları da işletilmektedir.
Bitki örtüsü ve hayvanlar; Türkmenistan topraklarının vahalar, vadi ve platolar dışında kalan kısmının tabii bitki örtüsü çöl bitkileridir. Kopet Dağları arasında kalan vadilerde badem, incir, ceviz, nehir kıyılarında ise kara kavak, söğüt ve kamış yetiştirilir. Türkmenistan'da en sık rastlanan yabani hayvanlar tilki, yaban kedisi, Karakum ceylanı, dağ koyunu ve keçisi, çita, vaşak ve oklu kirpidir. Sürüler halinde göç eden su kuşları kışın Hazar Denizinin doğu kıyılarında konaklar. Hazar Denizinde başta havyarıyla meşhur mersinbalığı olmak üzere çeşitli balık türleri yaşar.
Nüfus ve Sosyal Hayat
3.714.000 nüfusa sahip Türkmenistan'da nüfus artışı % 2,7'dir. Nüfusun % 72'sini Türkmenler, % 9,5'unu Ruslar, % 2,5'unu Kazaklar, % 9'unu Özbekler, % 7'sini diğer milletler meydana getirir.
Türkmenistan'da Aşkabat, Krasnovodski (Kızılsu), Mari (Merv), Taşağuz Cercoz olmak üzere beş eyalet bunlara bağlı olarak 21 mahalle, 14 şehir vardır.
Türkmenistan'da eğitime, nüfusa oranla çok önem verilmektedir. 1925'te kabul edilen Türkmen Yomut dili edebi dil olarak kullanılmaktadır. Okuma-yazma oranı % 99'dur. Ülkede 9 üniversite ve İlimler Akademisine bağlı 56 enstitü vardır. Eğitim 7-17 yaş arası mecburi ve parasızdır.
Türkmenler sünni olup Hanefi mezhebindendir. Sovyet yönetimi 1928'de Türkmenler arasında İslamiyeti tamamen kaldırtmak gayesiyle din aleyhtarı büyük bir kampanya başlatmışlardır. Bu, Orta Asya'da yürütülen en sert İslam aleyhtarı kampanya idi ve 1941 senesine kadar sürmüştü. İkinci Dünya savaşı sırasında kampanya durdurulmuşsa da 1948'de yeniden başlatıldı ve son yıllara kadar devam ettirildi. Neticede resmi dini makamlar zayıfladı. Fakat gayri resmi İslami hareketler güç kazandı. 1948'den bu yana basılan din aleyhtarı kitapların çoğu tasavvufa yönelikti.
Siyasi Hayat
Türkmenistan'ın idari yapısı Başkanlık sistemine dayanmaktadır. Cumhurbaşkanlığına bağlı Bakanlar Kurulu bulunmaktadır. Çok partili sistem vardır. Meclis 50 üyeden meydana gelir. Milletvekili seçimleri beş senede bir yapılır.
Ekonomi
Türkmenistan ekonomisi tarıma dayanır. Tarımda pamukçuluk mühim yer tutar. Ayrıca kavun, karpuz yetiştirilir ve üzüm bağları bulunmaktadır. Mungap, Tecen ve Kopet Dağı eteklerinde pamuk, Çarcuy'da kavun-karpuz yetiştirilmekte olup Aşkabad, Göktepe ve Merv'de üzüm bağları vardır. Bunların dışında bir miktar buğday, arpa, mısır ve tütün de yetiştirilmektedir. Ekonomide hayvancılık önemli yer tutar. En çok Karakul koyunları beslenir. Koyunu büyükbaş hayvan ve tavuk takip eder.
Türkmenistan'da tekstil sanayii önemli ölçüde gelişmiştir. Aşkabad Merv, Çarcuy, Taşağuz ve Saya'da tekstil fabrikaları vardır. Bu fabrikalarda başta pamuk olmak üzere yün ve ipekli kumaşlar dokunur. Gıda sanayiine ait fabrikalar Bayram Ali, Taşağuz, Aşkabad ve Krasnovodsk'ta toplanmıştır. Ayrıca ufak makina inşa ve elektroteknik sanayi bulunmakta olup, bunlarda Aşkabad, Çarcuy ve Krasnovodsk gibi önemli şehirlerde kurulmuştur. Kimya sanayiine ait fabrikalar ise Çeleken, Bekdaş, Çaray'da faaliyet göstermektedir.
Maden yününden zengin olan Türkmenistan'da çıkarılan petrol borularla nakledildiği Krasnovodsk rafinerisinde işlenmektedir. Bayram Ali ve Darvasa'da çıkarılan doğal gaz Buhara ve Urala sevkedilir. Petrolün dışında kükürt, kurşun, kalsiyum madeni, tuz, iyod, krom, cıva gibi madenler çıkarılarak işlenmektedir. Madenlerin tarıma elverişli olmayan bozkır ve çöl gibi bölgelerde bulunması, bu bölgelerin nüfusunun artmasına sebep olmuştur.
Türkmenistan'da ayrıca halıcılık çok gelişmiştir. Türkmen halıları dünyaca meşhurdur. Türkmenistan ile Türkiye arasında tıp, sağlık, telekominikasyon, ekonomi, ticari ve turizm alanlarında ön görüşmeler neticesinde çeşitli anlaşmalar yapılmıştır.
Ülke Ekonomisi:
GSYİH (milyar ABD$) | 34,5 | Enflasyon Oranı (%) | 11,0 |
Reel GSYİH Büyüme Oranı (%) | 9,0 | İşsizlik Oranı (%) | 11,0 |
Nüfus (milyon) | 5,3 | İhracat (fob-milyar ABD$) | 20,8 |
Nüfus artış hızı (%) | 1,0 | İthalat (fob-milyar ABD$) | 15,9 |
Kişi Başına GSYİH (ABD$ SAGP) | 15.475 | Türkmenistan’daki Türk sermayeli firma sayısı | 600 |
Kaynak: Economist Intelligence Unit, Dünya Bankası, Ekonomi Bakanlığı
Başlıca ticaret ortakları : Çin, Rusya, İran, Türkiye
Başlıca ihracat kalemleri : Doğalgaz, petrol yağları, pamuk, altın, ham petrol, mineral, tekstil ürünleri
Başlıca ithalat kalemleri : Demir ve çelik ürünleri, inşaat malzemeleri ve motorlu araçları, altın, petrol yağları
İkili Ticari ve Ekonomik İlişkiler:
YILLAR | İHRACAT | İTHALAT | HACİM | DENGE |
2010 | 1139,8 | 386,3 | 1526,2 | 753,5 |
2011 | 1493,3 | 392,7 | 1886,0 | 1100,6 |
2012 | 1480,1 | 303,5 | 1783,6 | 1176,5 |
2013 | 1957,5 | 653,8 | 2611,3 | 1303,7 |
2014 | 2232,8 | 624,1 | 2856,9 | 1608,7 |
2013-2014 % | %14 | -%5 | %9 | %23 |
Kaynak: TÜİK (milyon Dolar)
Başlıca İhraç Ürünlerimiz : Pamuk/tekstil ürünleri, enerji, kimya ve tarım ürünleri.
Başlıca İthal Ürünlerimiz : İşlenmiş metal, beyaz eşya, elektronik ürünleri, gıda, tekstil sanayi ürünleri, işlenmiş gıda ürünleri, inşaat malzemeleri, ulaştırma araçları ve ilaçlar.
3 Haziran 2014 tarihinde Ankara'da Ekonomik İşbirliğine Dair Hükümetlerarası Türk-Türkmen Komisyonu (HEK) 5. Dönem Toplantısı gerçekleştirilmiştir.
Türkiye - Azerbaycan - Türkmenistan Dışişleri Bakanları III. Üçlü Toplantısı 28 Ağustos 2015 tarihinde Antalya’da gerçekleştirilmiştir.
Türkmenistan 28 Ağustos - 6 Eylül 2015 tarihlerinde gerçekleştirilen 84. İzmir Uluslararası Fuarı’nın partner ülkesidir.
Afganistan – Türkmenistan – Azerbaycan – Gürcistan - Türkiye Transit Taşımacılık Koridoru (Lapis Lazuli): Lapis Lazuli projesi ile, Afganistan-Türkmenistan-Hazar Denizi-Azerbaycan-Gürcistan arasında Karadeniz’deki limanlar kullanılarak veya Bakü-Tiflis-Kars demiryolu üzerinden Boğaz Köprüleri ve Marmaray aracılığıyla Avrupa’ya kadar uzanan bir transit koridoru oluşturulması hedeflenmektedir.
Türkmenistan'da faaliyet gösteren müteahhitlik firmalarımız 2012 yılında 4,9 milyar Dolar, 2013 yılında ise 10,6 milyar Dolar değerinde proje üstlenmişlerdir.
Türkmenistan'da bugüne kadar Türk müteahhitlik firmalarınca üstlenilen proje sayısı 1400’ün üzerinde olup, toplam proje tutarı 47 milyar Dolardır.
600’den fazla Türk şirketinin kayıtlı olduğu Türkmenistan’da başta müteahhitlik hizmetleri olmak üzere, enerji, tekstil, altyapı gibi alanlarda firmalarımızca muhtelif projeler gerçekleştirilmektedir.
Türkmenistan’daki toplam Türk yatırımı 413 milyon Dolardır. Ülkemizde 210 adet Türkmen sermayesine sahip şirket faaliyet göstermektedir.
Türkiye’nin, 2004 yılından bugüne kadar Türkmenistan’a yapmış olduğu ikili resmi kalkınma yardımlarının toplam tutarı ise yaklaşık 166 milyon Dolardır.
2013 yılında ülkemize gelen Türkmen ziyaretçi sayısı 150 bin civarındayken 2014 yılında bu sayı %20’lik bir artışla 180 bine yükselmiştir. Aynı dönemde 50 binden fazla vatandaşımız da Türkmenistan’ı ziyaret etmiştir.
TÜRKMENİSTANIN TÜRKİYE İLE TİCARETİ
Genel Durum
Türkiye ile Türkmenistan arasındaki ticari ilişkiler, özellikle müteahhitlik alanında 2008 yılında rekor seviyelere ulaşan taahhütlerle birlikte hızlı bir artış ivmesi kazanmıştır. İnşaat alanında büyük oranda Türk menşeli malzemelerin kullanılması, Türkiye’den yapılan ihracatı artırmıştır. Bununla birlikte, piyasada Türk mallarının kalitesi nedeniyle artan talebe bağlı olarak giyim ve gıda sektöründe mal hareketleri de artmıştır. Ayrıca, bavul ticareti olarak da adlandırılan yolcu beraberi ticarette de büyük bir yoğunluk gözlemlenmektedir.
Türkiye - Türkmenistan Dış Ticaret Göstergeleri (milyon ABD Doları)
Yıl | İhracat | İthalat | Hacim | Denge |
2003 | 170,3 | 123,7 | 294,0 | 46,7 |
2004 | 214,8 | 175,8 | 390,6 | 39,1 |
2005 | 180,6 | 160,7 | 341,4 | 19,9 |
2006 | 281,3 | 189,9 | 471,2 | 91,4 |
2007 | 340,0 | 396,7 | 736,7 | -56,7 |
2008 | 662,9 | 389,3 | 1052,2 | 273,6 |
2009 | 945,1 | 327,6 | 1272,7 | 617,5 |
2010 | 1139,8 | 386,3 | 1526,2 | 753,5 |
2011 | 1493,3 | 392,7 | 1886,0 | 1100,6 |
2012 | 1480,1 | 303,5 | 1783,6 | 1176,5 |
2013 | 1957,5 | 653,8 | 2611,3 | 1303,7 |
2014 | 2232,8 | 624,1 | 2856,9 | 1608,7 |
2014* | 1446,1 | 488,8 | 1934,9 | 957,4 |
2015* | 1294,1 | 424,6 | 1718,7 | 869,6 |
Kaynak: TÜİK
*:8 aylık veriler
Son yıllara baktığımızda Türkmenistan ile ticaretimizde 2007 yılı haricinde ticaret açığı söz konusu değildir. İki ülke arasında 2005 yılından beri artış gösteren ticaret hacmi 2012 yılında yaşanan %5,4 azalma ile istikrarını yitirmiş olsa da 2014 yılında 2,9 milyar dolarla zirveye ulaşmıştır.
İki Ülke Arasında Ticaretin Altyapısını Düzenleyen Anlaşma ve Protokoller
Türkiye Cumhuriyeti ile Türkmenistan Cumhuriyeti arasında 1991 yılından itibaren ekonomik, kültürel, bilimsel ve eğitsel alanda pek çok protokol ve anlaşma imzalanmıştır. Türkiye ile Türkmenistan arasındaki ticari ve ekonomik ilişkilerin çerçevesini oluşturan ve bu ilişkilere yasal altyapı oluşturan temel anlaşmalar imzalanmıştır.
Anlaşma Adı | İmza Tarihi | İmza Yeri |
Türkiye ile Türkmenistan Arasında Ekonomik ve Ticari İşbirliğine Dair Anlaşma | 2 Aralık 1991 | Ankara |
Türkiye ile Türkmenistan Arasında Türkmenistan’dan Türkiye’ye Doğalgaz Gönderilmesi Hakkında Anlaşma | 1 Mayıs 1992 | Aşkabat |
Türkiye ile Türkmenistan Arasında Yatırımların Karşılıklı Teşviki ve Korunması Anlaşması | 2 Mayıs 1992 | Aşkabat |
Türkiye ile Türkmenistan Arasında Küçük ve Orta Ölçekli Sanayi Geliştirme Protokolu | 3 Mayıs 1992 | Aşkabat |
Türkiye ile Türkmenistan Arasında Turizm Alanında İşbirliği Anlaşması | 19 Ağustos 1992 | Aşkabat |
Türkiye ile Türkmenistan Arasında Karma Ekonomik Komisyon Kurulmasına Dair Anlaşma | 17 Ağustos 1995 | Aşkabat |
Türkiye ile Türkmenistan Arasında Çifte Vergilendirmeyi Önleme Anlaşması | 17 Ağustos 1995 | Aşkabat |
Türkiye ile Türkmenistan Arasında Uzun Vadeli İşbirliğinin Esas Gelişme Yönleri Hakkında Memorandum | 13 Şubat 1996 | Ankara |
Türk-Türkmen Hükümetlerarası Ekonomik Komisyon Birinci Toplantısı Protokolü | 30 Nisan 2008 | Ankara |
Türkiye’nin Türkmenistan’a İhracatında Başlıca Ürünler (Milyon Dolar)
GTİP KODU | ÜRÜN ADI | 2012 | 2013 | 2014 |
7308 | DEMİR VEYA ÇELİKTEN İNŞAAT VE İNŞAAT AKSAMI, İNŞAATTA KULLANILMAK ÜZERE HAZIRLANMIŞ DEMİR VEYA ÇELİK | 137 | 128 | 206 |
8544 | İZOLE EDİLMİŞ TELLER, KABLOLAR VE DİĞER ELEKTRİK İLETKENLER; TEK TEK KAPLANMIŞ LİFLERDEN OLUŞAN FİBE | 86 | 117 | 138 |
8537 | ELEKTRİK KONTROL, DAĞITIM TABLOLARI, PANOLAR, KONSOLLAR, KABİNLER, DİĞER MESNETLER VE SAYISAL KONTRO | 29 | 67 | 91 |
8504 | ELEKTRİK TRANSFORMATÖRLERİ, STATİK KONVERTÖRLER (ÖRNEĞİN; REDRESÖRLER) VE ENDÜKTÖRLER | 25 | 71 | 82 |
3917 | PLASTİKTEN HORTUMLAR, BORULAR VE BAĞLANTI ELEMANLARI (MANŞON, NİPEL, DİRSEK, FLANŞLAR, VB.) | 41 | 45 | 80 |
9403 | DİĞER MOBİLYALAR VE BUNLARIN AKSAM VE PARÇALARI | 41 | 60 | 74 |
8704 | EŞYA TAŞIMAYA MAHSUS MOTORLU TAŞITLAR | 6 | 28 | 46 |
7610 | ALUMİNYUMDAN İNŞAAT VE İNŞAAT AKSAMI (KÖPRÜLER, KÖPRÜ AKSAMI, KULELER, PİLONLAR, AYAKLAR, SÜTUNLAR, | 24 | 27 | 35 |
7214 | DEMİR VEYA ALAŞIMSIZ ÇELİKTEN ÇUBUKLAR (DÖVÜLMÜŞ, SICAK HADDELENMİŞ, HADDELEME İŞLEMİNDEN SONRA BURU | 97 | 68 | 33 |
5702 | DOKUNMUŞ HALILAR VE DOKUMAYA ELVERİŞLİ MADDELERDEN DİĞER YER KAPLAMALARI | 22 | 25 | 33 |
9301 | HARP SİLAHLARI (REVOLVERLER, TABANCALAR VE 93.07 POZİSYONUNDAKİ SİLAHLAR HARİÇ) | 12 | 28 | 32 |
9405 | DİĞER AYDINLATMA CİHAZLARI, IŞIKLI PANOLAR, IŞIKLI TABELALARI VE BENZER EŞYA VE BU EŞYANIN AKSAM VE | 19 | 34 | 31 |
8502 | ELEKTRİK ENERJİSİ ÜRETİM (ELEKTROJEN) GRUPLARI VE ROTATİF ELEKTRİK KONVERTÖRLERİ | 13 | 20 | 30 |
7326 | DEMİR VEYA ÇELİKTEN DİĞER EŞYA: | 35 | 20 | 29 |
8705 | ÖZEL AMAÇLI MOTORLU TAŞITLAR (KURTARICILAR, VİNÇLİ, İTFAİYE, BETON KARIŞTIRICILI, YOL SÜPÜRME, ZİFT | 7 | 17 | 28 |
8904 | RÖMORKÖRLER VE İTİCİ GEMİLER |
|
| 25 |
4418 | AĞAÇTAN BİNA VE İNŞAAT İÇİN MARANGOZLUK, MAMÜLLERİ, DOĞRAMA PARÇALARI | 17 | 30 | 24 |
8526 | RADAR CİHAZLARI,HAVA-DENİZ TRAFİĞİNE YARDIMCI TELSİZ CİHAZLARI VE UZAKTAN KUMANDA ETMEYE MAHSUS TELS | 14 | 35 | 23 |
9401 | OTURMAYA MAHSUS MOBİLYALAR VE BUNLARIN AKSAM VE PARÇALARI | 17 | 25 | 22 |
8418 | BUZDOLAPLARI, DONDURUCULAR VE DİĞER SOĞUTUCU VE DONDURUCU CİHAZLAR VE ISI POMPALARI | 16 | 16 | 22 |
8474 | TOPRAK, TAŞ, METAL CEVHERİ VB. AYIKLAMA, ELEME, TASNİF, AYIRMA, YIKAMA, KIRMA, ÖĞÜTME, YOĞURMA, KALI | 17 | 18 | 22 |
8536 | GERİLİMİ 1000 VOLTU GEÇMEYEN ELEKTRİK DEVRESİ TEÇHİZATI (ANAHTARLAR, RÖLELER, SİGORTALAR, FİŞLER, KU | 14 | 18 | 21 |
4411 | AĞAÇTAN VEYA DİĞER ODUNSU MADDELERDEN LİF LEVHALAR | 15 | 17 | 21 |
7604 | ALUMİNYUMDAN ÇUBUKLAR VE PROFİLLER | 12 | 16 | 21 |
8481 | BORULAR, KAZANLAR, TANKLAR, DEPOLAR VE BENZERİ DİĞER KAPLAR İÇİN MUSLUKLAR, VALFLER (VANALAR) VE BEN | 12 | 17 | 20 |
9406 | PREFABRİK YAPILAR | 10 | 18 | 20 |
6802 | YONTULMAYA VEYA İNŞAATA ELVERİŞLİ İŞLENMİŞ TAŞLAR (KAYAGAN TAŞI HARİÇ), MOZİK İÇİN KÜP ŞEKLİNDE TAŞL | 12 | 19 | 19 |
2710 | PETROL YAĞLARI VE BİTÜMENLİ MİNERALLERDEN ELDE EDİLEN YAĞLAR | 15 | 22 | 19 |
8421 | SANTRİFÜJLER; SIVILARIN VEYA GAZLARIN FİITRE EDİLMESİNE VEYA ARITILMASINA MAHSUS MAKİNA VE CİHAZLAR | 9 | 9 | 18 |
7306 | DEMİR VEYA ÇELİKTEN DİĞER İNCE VE KALIN BORULAR VE İÇİ BOŞ PROFİLLER | 11 | 12 | 17 |
8528 | MONİTÖRLER VE PROJEKTÖRLER, TELEVİZYON ALICI CİHAZLARI | 19 | 14 | 17 |
8413 | SIVILAR İÇİN POMPALAR (ÖLÇÜ TERTİBATI OLSUN OLMASIN) VE SIVI ELEVATÖRLERİ | 7 | 13 | 16 |
7216 | DEMİR VEYA ALAŞIMSIZ ÇELİKTEN PROFİLLER | 11 | 13 | 15 |
3402 | YIKAMA, TEMİZLEME MÜSTAHZARLARI (SABUNLAR HARİÇ) | 10 | 13 | 14 |
7318 | DEMİR VEYA ÇELİKTEN VİDALAR, CİVATALAR, SOMUNLAR, TİRFONLAR, PERÇİN ÇİVİLERİ, PİMLER, KAMALAR, RONDE | 9 | 11 | 14 |
8415 | KLİMA CİHAZLARI (MOTORLU BİR VANTİLATÖR İLE NEM VE ISIYI DEĞİŞTİRMEYE MAHSUS TERTİBATI OLANLAR) | 10 | 12 | 13 |
8507 | ELEKTRİK AKÜMÜLATÖRLERİ (BUNIARIN SEPARATÖRLERİ DAHİL) | 9 | 11 | 13 |
8708 | KARAYOLU TAŞITLARI İÇİN AKSAM, PARÇA VE AKSESUARLAR | 6 | 10 | 13 |
8414 | HAVA VEYA VAKUM POMPALARI, HAVA VEYA DİĞER GAZ KOMPRESÖRLERİ, FANLAR, ASPİRATÖRÜ OLAN HAVALANDIRMAYA | 7 | 9 | 12 |
7307 | DEMİR VEYA ÇELİKTEN BORU BAĞLANTI PARÇALARI (RAKORLAR, DİRSEKLER VE MANŞONLAR GİBİ) | 7 | 9 | 12 |
GENEL TOPLAM | 1.480 | 1.957 | 2.233 |
Kaynak: ITC Trademap
Türkiye’nin Türkmenistan’dan İthalatında Başlıca Ürünler (Milyon Dolar)
GTİP KODU | ÜRÜN ADI | 2012 | 2013 | 2014 |
5201 | PAMUK (KARDE EDİLMEMİŞ VEYA PENYELENMEMİŞ) | 80 | 263 | 284 |
5205 | PAMUK İPLİĞİ (DİKİŞ İPIİĞİ HARİÇ) (AĞIRIIK İTİBARİYIE PAMUK ORANI >=%85 VE PERAKENDE OLARAK SATIIACA | 130 | 112 | 120 |
2710 | PETROL YAĞLARI VE BİTÜMENLİ MİNERALLERDEN ELDE EDİLEN YAĞLAR | 25 | 185 | 97 |
3902 | PROPİLEN VE DİĞER OLEFİNLERİN POLİMERLERİ (İLK ŞEKİLLERDE) | 18 | 18 | 48 |
5208 | PAMUKLU MENSUCAT (AĞIRLIK İTİBARİYLE % 85 VEYA DAHA FAZLA PAMUK İÇERENLER)(M2. AĞIRLIĞI 200 GR. I GE | 25 | 37 | 30 |
5209 | PAMUKLU MENSUCAT (AĞIRLIK İTİBARİYLE % 85 VEYA DAHA FAZLA PAMUK İÇEREN VE M2 AĞIRLIĞI 200 GR. I GEÇE | 11 | 19 | 15 |
3102 | AZOTLU MİNERAL VEYA KİMYASAL GÜBRELER | - | - | 8 |
6302 | YATAK ÇARŞAFI, MASA ÖRTÜLERİ, TUVALET VE MUTFAK BEZLERİ | 3 | 4 | 5 |
4101 | SIĞIR (BUFALO DAHİL) VE AT CİNSİ HAYVANLARIN HAM POST VE DERİLERİ | 5 | 5 | 5 |
5202 | PAMUK DÖKÜNTÜLERİ | 2 | 5 | 4 |
0603 | BUKET YAPMAYA ELVERİŞLİ VEYA SÜS AMACINA UYGUN KESME ÇİÇEK VE ÇİÇEK TOMURCUKLARI | - | - | 3 |
4104 | SIĞIR (BUFFALO DAHİL) VE AT CİNSİ HAYVANLARIN DABAKLANMIŞ VEYA CRUST (ARAKURUTMALI) POST VE DERİLERİ | 0,9 | 0,8 | 0,9 |
6203 | ERKEKLER VE ERKEK ÇOCUK İÇİN TAKIM ELBİSE, TAKIM, CEKET, BLAZER, PANTOLON, TULUM VE ŞORT (YÜZME KIY | 0,3 | 0,2 | 0,7 |
6006 | DİĞER ÖRME MENSUCAT | 0,06 | 0,3 | 0,4 |
8705 | ÖZEL AMAÇLI MOTORLU TAŞITLAR (KURTARICILAR, VİNÇLİ, İTFAİYE, BETON KARIŞTIRICILI, YOL SÜPÜRME, ZİFT | 0,07 | - | 0,4 |
4103 | DİĞER HAM POST VE DERİLER | 0,5 | 0,3 | 0,4 |
5002 | İPEK; HAM (BÜKÜLMEMİŞ) | - | 0,3 | 0,3 |
4102 | KOYUN VE KUZULARIN HAM DERİLERİ | 0,3 | 0,2 | 0,2 |
6310 | KULLANILMIŞ VEYA YENİ PAÇAVRALAR, SİCİM, İP VE HALAT DÖKÜNTÜLERİ VE SİCİM, İP VE HALATTAN KULLANILMI | 0,2 | 0,2 | 0,1 |
5102 | İNCE VEYA KABA HAYVAN KILLARI (KARDESİZ/TARANMAMIŞ) | - | - | 0,09 |
8704 | EŞYA TAŞIMAYA MAHSUS MOTORLU TAŞITLAR | - | - | 0,08 |
7308 | DEMİR VEYA ÇELİKTEN İNŞAAT VE İNŞAAT AKSAMI, İNŞAATTA KULLANILMAK ÜZERE HAZIRLANMIŞ DEMİR VEYA ÇELİK | - | 0,04 | 0,08 |
8301 | ADİ METALLERDEN KİLİT, SÜRGÜ VE ASMA KİLİT (ANAHTARLI, ŞİFRELİ VEYA ELEKTRİKLİ) VE BUNLARIN ADİ META | - | 0,06 | 0,08 |
8418 | BUZDOLAPLARI, DONDURUCULAR VE DİĞER SOĞUTUCU VE DONDURUCU CİHAZLAR VE ISI POMPALARI | 0,1 | - | 0,07 |
1517 | MARGARİN | - | - | 0,06 |
6005 | ÇÖZGÜ TİPİ ÖRGÜLÜ DİĞER MENSUCAT | - | - | 0,05 |
9405 | DİĞER AYDINLATMA CİHAZLARI, IŞIKLI PANOLAR, IŞIKLI TABELALARI VE BENZER EŞYA VE BU EŞYANIN AKSAM VE | 0,009 | - | 0,04 |
8716 | RÖMORKLAR VE YARI RÖMORKLAR; HAREKET ETTİRİCİ TERTİBATI BULUNMAYAN DİĞER TAŞITLAR; BUNLARIN AKSAM VE | - | 0,03 | 0,04 |
8501 | ELEKTRİK MOTORLARI VE JENERATÖRLER [ELEKTRİK ENERJİSİ ÜRETİM (ELEKTROJEN) GRUPLARI HARİÇ] | - | 0,009 | 0,03 |
5505 | SENTETİK VE SUNİ LİF DÖKÜNTÜLERİ | 0,01 | - | 0,03 |
8413 | SIVILAR İÇİN POMPALAR (ÖLÇÜ TERTİBATI OLSUN OLMASIN) VE SIVI ELEVATÖRLERİ | - | - | 0,03 |
8425 | PALANGALAR VE AĞIR YÜK KALDIRICILARI (SKİPLİ YÜK KALDIRICILARI HARİÇ); BUCURGATLAR VE IRGATLAR; KRİK | - | - | 0,03 |
8504 | ELEKTRİK TRANSFORMATÖRLERİ, STATİK KONVERTÖRLER (ÖRNEĞİN; REDRESÖRLER) VE ENDÜKTÖRLER | - | 0,1 | 0,02 |
8502 | ELEKTRİK ENERJİSİ ÜRETİM (ELEKTROJEN) GRUPLARI VE ROTATİF ELEKTRİK KONVERTÖRLERİ | - | - | 0,02 |
2827 | KLORÜRLER, OKSİKLORÜRLER, HİDROKSİKLORÜR, BROMÜRLER, OKSİBROMÜRLER, İYODÜRLER VE OSİİYİYODÜRLER | - | - | 0,02 |
8311 | ADİ METALLERDEN TEL, ÇUBUK, İNCE BORU, LEVHA, ELEKTROT VB. EŞYA | 0,01 | 0,07 | 0,02 |
6204 | KADINLAR VE KIZ ÇOCUK İÇİN TAKIM ELBİSE, TAKIM, CEKET, BLAZER, ELBİSE, ETEK, PANTOLON ETEK, VB.(YÜZM | 0,4 | 0,1 | 0,001 |
0504 | HAYVAN BAĞIRSAK, MESANE VE MİDESİ (TAZE, SOĞUTULMUŞ, DONDURULMUŞ, TUZLANMIŞ, SALAMURA, KURUTULMUŞ VE | - | - | 0,01 |
1904 | HUBUBAT VEYA HUBUBAT ÜRÜNLERİNİN KABARTILMASI VEYA KAVRULMASI SURETİYLE ELDE EDİLEN GIDA MAMÜLLERİ | - | - | 0,01 |
9402 | TIPTA, CERRAHİDE, DİŞÇİLİKTE, VETERİNERLİKTE KULLANILAN MOBİLYALAR, BERBER KOLTUKLAR VB; BU EŞYALARI | - | 0,02 | 0,01 |
GENEL TOPLAM | 304 | 654 | 624 |
Kaynak: ITC Trademap
Türkiye-Türkmenistan Yatırım İlişkileri
Türkmenistan’da halen uygulanan yabancı sermaye mevzuatının yeterli olmaması, yapılan yatırımın güvence altında bulunmaması, işyerlerine ani baskın şeklindeki vergi denetimlerinin yapılması ve bu süreçte iş yerlerinin kapatılması, ülkeye girişte uygulanan vize prosedürünün işyeri sahiplerinin seyahatlerini engellemesi, önceki yıllarda yapılan kimi yatırımların kamulaştırılması gibi işlemler Türkmenistan’da doğrudan yabancı yatırımları engellemektedir.
İki Ülke Arasında Ticarette Karşılaşılan Sorunlar
Türkmenistan’da faaliyet gösteren Türk firmalarının en önemli sorunu vizelerde ve çalışma izinlerinde karşılaştıkları güçlüklerdir.
Türkmenistan’da faaliyet gösteren iş adamlarının veya çalışanların hukuki bir sorunla karşılaşmaları halinde yeterli hukuki mevzuat ve mahkeme süreci olmaması nedeniyle kararlar tek taraflı alınabilmektedir.
Bankacılık sisteminin yetersizliği, burada oluşan tasarrufların değerlendirilmesini güçleştirmektedir.
İhracat ve ithalatta nakliyeye ödenen ücret, malın maliyetini önemli ölçüde artırmaktadır.
Bazı firmalarımızca alıcı firmayla yaptıkları kontratların Türkmenistan gümrüklerinde uzun süren denetim mekanizmasına takılması ve Türkmenistan’a para transferlerinin denetim sıkılığı ve sürecinden kaynaklanan nedenlerle işlemlerde gecikmeler yaşandığını hususu gündeme getirilmektedir.
Türkmenistan’daki müteahhit firmalarımızın hak edişleri, çoğu zaman çeşitli nedenler ileri sürülerek ertelenmekte, hak edişlerini zamanında alamayan firmalarımız kendi ödemelerini geciktirmekte veya malzeme temininde zorlukla karşılaşmaktadırlar. Ayrıca, Türkmenistan’dan temin edilmesi zorunlu olan malların teslim alınmasında zaman zaman gecikmeler olmaktadır. Her iki durumda da gecikmelerin daha sonra sözleşme sürelerine eklenmemesi sıkıntı yaratmaktadır.
Müteahhitlik firmalarımızın döviz transferini daha önce olduğu gibi bankaların kendi muhabir hesaplarından yapabilmeleri olanağının sağlanması, bu mümkün değilse Türkmenistan Merkez Bankası’nın Türkiye’de bir devlet bankası ile muhabirlik anlaşması yapması müteahhitlerimizin karşılaştığı önemli bir sorunu çözecektir.
Ulaşım
Ulaşım belli başlı yerleşim noktası arasında yapılmaktadır. Çarlık döneminde yapılmış olan Krasnovodsk-Çarcuy arasındaki Kafkas ötesi demiryolu ve Merv-Kuşka, Çarcuy-Kungnk ve Karşı-Termes arasındaki demiryollarının uzunluğu 2120 kilometredir. Ayrıca 8700 km'lik bir şose bağlantısı olup, bunların dışında ulaşım nehirlerde ve bilhassa Türkmen kanalında yapılır.
Umuma mahsus pasaport hamili vatandaşlarımız, Türkmenistan’a seyahatlerinde vizeye tabidir.
Vizeler, Türkmenistan’ın Devlet Göçmenler Dairesi (DGD) tarafından tanzim edilen resmi davetiyenin ibraz edilmesiyle, Türkmenistan’ın Dış Temsilciliklerinde veya sınır kapılarında alınabilmektedir. Sözkonusu davetiyenin düzenlenmesi için, Türkmenistan’da resmi veya özel kişi / kuruluşlar tarafından Türkmenistan’a seyahat edecek kişi hakkında DGD’ye başvuruda bulunulması gerekmektedir. Davetiye için işlem süresi 10-15 iş günü sürebilmektedir.
Vizeyi Türkmenistan’ın sınır kapılarında almayı planlayan vatandaşlarımızın, davetiyenin aslını ibraz etmeleri gerekmektedir. Davetiyenin seyahat öncesinde ilgili sınır kapılarına bırakılması mümkün olup, bu durumda seyahat eden kişinin davetiyenin bir örneğini mutlaka yanında bulundurması önem arzetmektedir.
Türkmenistan vizelerinin, ülkenin tüm bölgelerine seyahat imkânını (özellikle sınır bölgelerine ve Daşoğuz Vilayetine) tanımadığı gözönünde bulundurulmalıdır. Vatandaşlarımızın sözkonusu bölgelere gitmek istemeleri halinde, davetiye başvurusu sırasında, bu yöndeki taleplerinin de DGD’ye bildirilmesi gerekmektedir.
Türkmenistan’ın sınır kapılarında geliş ve gidişte vize ücretinin haricinde bir işlem ücreti talep edilmektedir. Havalimanında, gelişte yaklaşık 12 ABD Doları, gidişte de Türkmen Hava Yolları kullanılmamakta ise 25 ABD Doları alınmaktadır.
Vatandaşlarımızın Türkmenistan’daki kalış sürelerinin 3 iş gününü geçmesi halinde, Türkmenistan’a girişten sonra 3 iş günü içerisinde bulundukları şehrin/köyün bağlı olduğu DGD’ye kayıt yaptırılması gerekmektedir. Kayıt yapılan vilayetin dışına seyahat edilmesi durumunda da, DGD’ye bildirimde bulunulması gerekmektedir. Bu bağlamda Türkmenistan’da, özellikle havayolu ile gerçekleştirilen yurtiçi seyahatlerde de pasaport kontrollerinin bulunduğu gözönünde tutulmalıdır. Aynı şekilde Türkmenistan’dan ayrılıştan önce, DGD’ye başvurarak gidiş bildiriminde bulunulması istenmektedir. Bu bildirim, davet eden kişi veya kurum tarafından seyahat sonrası da yapılabilmektedir.
Türkmenistan’a seyahatlerde yukarıda belirtilen kurallara uyulmaması halinde, Türkmenistan’dan çıkışta sınırdışı veya para cezası uygulanabilmekte, Türkmenistan’a giriş yasağı konabilmektedir. Vatandaşlarımızın bu nedenle Türkmen makamları nezdinde gerekli işlemleri eksiksiz gerçekleştirmeleri önem arzetmektedir.
Türkmenistan’da ikamet tezkereleri verilmemekte, 3-6 ay süreli çok girişli vizeler oturma izni yerine geçmektedir. Vize işlemleri uzun sürebildiğinden, vatandaşlarımızın vizelerini yineleme işlemlerini vakitlice başlatmaları tavsiye edilir.
Hizmet, Hususi ve Diplomatik pasaport hamili vatandaşlarımız vizeden muaf olmakla birlikte, özel amaçlı seyahatlerinden önce, Türkmenistan’da ziyaret edecekleri kişi veya kurumlar tarafından, DGD’ye bildirim amaçlı başvuruda bulunulması ve davetiye temin edilmesi gerekmektedir. Resmi amaçlı seyahatlerde ise, diplomatik kanallardan Türkmen makamlarına geliş bildiriminde bulunulmaktadır.
TIR şoförlerine Türkmenistan makamları, Türkmenistan’da mukim bir şirketin başvurusu üzerine 6 ay geçerli, müteaddit girişli, 15 gün ikamet süreli vize vermektedir. Şoförlerimizin Türkmenistan’da kalış süreleri 5 günü aşması durumunda geliş sonrası 5 gün içerisinde DGD’ye kayıt yaptırılması gerekmektedir.
Türkmenistan’ın 2008 tarihli yeni Anayasası uyarınca bir Türkmen vatandaşının ikinci bir vatandaşlığa sahip olması yasaklanmış, ikinci vatandaşlığa da sahip Türkmen vatandaşlarının, tek bir vatandaşlığı tercih etmeleri zorunluluğu getirilmiştir. Türkmenistan sınırları içerisinde ve ülkeye giriş çıkışlarda Türkmen vatandaşları, sözkonusu uygulama esaslarına tabidir. Çifte vatandaşlığa sahip kişilerin, Türkmenistan’a seyahat etmeden önce, T. C. Dışişleri Bakanlığından veya T.C. Aşkabat Büyükelçiliğinden bilgi almalarında fayda bulunmaktadır.
Türkmenistandaki Başkonsolosluklar
Telefon: +93 (12) 94 00 95, 94 00 80, 37 91 00, 37 91 15
Faks: + 993 (12) 94 19 15, Konsolosluk +993 (12) 94 01 18
e-Posta: embassy.ashgabat@mfa.gov.tr
Adres: Şewçenko Köçesi 9, Aşkabat-Türkmenistan
Askeri Ataşelik
Telefon: + 993 (12) 94 08 37
Faks: + 993 (12) 94 22 35
e-Posta: asat.askabat@tsk.tr / asat.askabat.yrd@tsk.tr
Adres: Şewçenko köçesi 9, Aşkabat-Türkmenistan
Çalışma ve Sosyal Güvenlik Müşavirliği
Telefon: + 993 (12) 94 23 26
Adres: Şewçenko köçesi 9, Aşkabat-Türkmenistan
Din Hizmetleri Müşavirliği
Telefon: + 993 (12) 27 35 67
Faks: + 993 (12) 27 36 75
e-Posta: askabatmusavirlik@diyanet.gov.tr
Adres: Şewçenko köçesi 41 A, Aşkabat-Türkmenistan
Eğitim Müşavirliği
Telefon: + 993 (12) 27 37 52
Faks: + 993 (12) 27 37 31
e-Posta: turkmenistan.egt.mus@meb.gov.tr
Adres: Şewçenko köçesi 41 A, Aşkabat-Türkmenistan
Ekonomi Müşavirliği
Telefon: + 993 (12) 27 65 31
Faks: + 993 (12) 27 65 31
E-Posta: hmaskabat@hazine.gov.tr
Adres: Şewçenko köçesi 41 A, Aşkabat-Türkmenistan
Kültür ve Tanıtma Müşavirliği
Telefon: + 993 (12) 27 35 27
Faks: + 993 (12) 27 35 32
E-Posta: kultur_tanitma@yahoo.com
Adres: Şewçenko köçesi 41 A, Aşkabat-Türkmenistan
Maliye ve Gümrük Müşavirliği
Telefon: + 993 (12) 94 00 95
Faks: + 993 (12) 94 19 15
Adres: Şewçenko köçesi 41 A, Aşkabat-Türkmenistan
Ticaret Müşavirliği
Telefon: + 993 (12) 27 35 39
Faks: + 993 (12) 27 35 36
E-Posta: askabat@ekonomi.gov.tr
Adres: Şewçenko köçesi 41 A, Aşkabat-Türkmenistan
Kişisel Bilgiler: 1962, Karabük doğumlu, evli, iki çocuklu, eşinin adı Ahu, oğlunu Kadir Kubilay, kızının Berril Zeynep
Eğitim
- Ankara Üniversitesi, Hukuk Fakültesi, Lisans
Yabancı diller İngilizce
İş Deneyimi
17/08/1992-15/07/1993 KGSİ Konsolosluk Hukuk ve Sosyal İşler Genel Müdür Yardımcılığı - Aday Meslek Memuru
15/07/1993-15/09/1993 Askerlik Hizmeti
15/09/1993-30/10/1994 KGSİ Konsolosluk Hukuk ve Sosyal İşler Genel Müdür Yardımcılığı - Aday Meslek Memuru, Ataşe
30/10/1994-31/08/1996 Duşanbe Büyükelçiliği - Ataşe , Üçüncü Katip
31/08/1996-15/09/1999 Melburn Başkonsolosluğu - Muavin Konsolos
15/09/1999-28/09/2001 BÖZM Bakan Özel Müşavirliği - İkinci Katip
28/09/2001-01/12/2005 Londra Büyükelçiliği - İkinci Katip, Başkatip
01/12/2005-21/08/2007 ALGY-III Daire Başkanlığı - Başkatip, Şube Müdürü
21/08/2007-27/11/2009 Roma Büyükelçiliği – Müsteşar
27/11/2009-01/11/2012 Sao Paulo Başkonsolosluğu – Başkonsolos
01/11/2012-21/11/2012 ANGY-IV Daire Başkanlığı - Daire Başkanı
21/11/2012-25/11/2013 ALKY-III Daire Başkanlığı - Daire Başkanı
25/11/2013-31/07/2015 DAGY Doğu Avrupa Genel Müdür Yardımcılığı -Genel Müdür Yardımcısı, Elçi
01/08/2015- Türkmenistan Nezdinde T.C. Büyükelçisi olarak atanmıştır